Që nga shpallja e liberalizimit të vizave për qytetarët e Kosovës në prill të vitit të kaluar, shumë organizata joqeveritare dhe ekspertë kanë shprehur shqetësime se ky hap mund të përkeqësojë fenomenin e njohur si “ikja e trurit”. Pavarësisht alarmit të ngritur nga këto grupe, të dhënat e fundit tregojnë se ndërsa emigrimi dhe migrimi i parregullt kanë pësuar rritje, nuk është evidentuar një rritje kaq drastike sa ishte paralajmëruar.
Të dhënat e kërkesave për azil
Një nga pasojat që ka sjellë liberalizimi i vizave është rritja e numrit të kërkesave për azil nga qytetarët e Kosovës. Sipas statistikave të Zyrës për Statistikën e Bashkimit Evropian, Eurostat, në periudhën janar-korrik të vitit 2024, mbi 550 qytetarë të Kosovës kanë kërkuar azil në vendet e BE-së çdo muaj. Ky numër është dukshëm më i lartë se mesatarja e kërkesave për azil gjatë gjashtë viteve të fundit.
Kjo shifër është më e lartë se në vitet 2015-2016, kur dhjetëra mijëra kosovarë emigruan drejt Bashkimit Evropian, përmes rrugëve ilegale të Hungarisë. Viti 2024 ka regjistruar gjithsej 3,950 kërkesa për azil, që është më shumë se numri total i kërkesave të bëra gjatë katër viteve të mëparshme. Pikërisht në maj të këtij viti, u regjistrua numri më i lartë i kërkesave për azil, me 765 aplikime, shumica e të cilave ishin paraqitur në Francë.
Franca, destinacioni kryesor për kërkesat e azilit
Në vitet e fundit, Franca ka zëvendësuar Gjermaninë si destinacionin kryesor për kosovarët që kërkojnë azil. Ndryshe nga viti 2018, kur Gjermania ishte vendi më i kërkuar, në vitet pasuese, Franca ka mbajtur pozitat e para, duke tërhequr shumicën e kosovarëve që kërkojnë strehim në Bashkimin Evropian. Kjo është për shkak të lehtësimit të procedurave për punësim në disa shtete të BE-së, por gjithashtu për shkak të mundësisë që kosovarët të marrin azil në vende si Franca.
Ekonomia dhe migrimi i trurit
Nga ana tjetër, duket se problemi i “ikjes së trurit” dhe i emigrimit për arsye ekonomike nuk ka pasur një rritje të menjëhershme që mund të kishte pritur, duke u bazuar në shqetësimet e ngritura nga disa organizata joqeveritare. Në fakt, numri i kërkesave për lirim nga shtetësia e Kosovës është në rënie gjatë vitit 2024, duke sugjeruar se qytetarët e Kosovës, megjithëse po udhëtojnë më shumë, nuk janë aq të prirur të heqin dorë nga shtetësia e tyre për të marrë atë të shteteve të BE-së. Ky është një zhvillim pozitiv, pasi tregon se shumë kosovarë preferojnë të mbeten të lidhur me atdhenë e tyre dhe të kërkojnë mundësi brenda vendit të tyre ose në shtete të tjera pa i dhënë fund marrëdhënieve të tyre me Kosovën.
Udhëtimet pa viza dhe rritja e fluksit të udhëtarëve
Në anën tjetër, një tjetër pasojë pozitive e liberalizimit të vizave ka qenë rritja e fluksit të udhëtarëve që udhëtojnë për arsye turistike, biznesi apo çështje familjare. Me mundësinë e udhëtimit pa viza për deri në 90 ditë brenda periudhës 6-mujore, shumë kosovarë kanë shfrytëzuar mundësitë për të udhëtuar në shtetet e zonës Schengen, përfshirë destinacione të njohura si Gjermani, Francë, Itali dhe Spanjë. Ky fenomen është ndihmuar edhe nga oferta të shumta nga agjenci turistike dhe nga fakti që qytetarët kosovarë tani mund të udhëtojnë lehtësisht në vendet e BE-së pa pasur nevojë për aplikim për vizë.
Sipas të dhënave të Aeroportit Ndërkombëtar të Prishtinës, numri i udhëtarëve ka pësuar një rritje të dukshme këtë vit, duke vazhduar një trend rritjeje që ka nisur që në vitet e mëparshme. Ky është një tregues i qartë se, edhe pse emigrimi është një shqetësim, qytetarët po shfrytëzojnë mundësitë për të udhëtuar dhe zhvilluar lidhje me vende të tjera, pa pasur nevojë të largohet nga vendi përfundimisht.
Kushtet për udhëtimin pa viza dhe mekanizmi i pezullimit
Liberalizimi i vizave për qytetarët e Kosovës lejon udhëtime pa viza për vizita turistike, çështje familjare, apo arsye të ngjashme, por jo për punë apo përfitime të tjera. Për këtë arsye, ka shumë mundësi që Bashkimi Evropian të aktivizojë “Mekanizmin e pezullimit të vizave” nëse ndodhin abuzime të mundshme, si për shembull një rritje të konsiderueshme të migrimit të parregullt ose kërkesave për azil me shkallë të ulët pranimi.
Ky mekanizëm mund të çojë në pezullimin e përjashtimit nga viza për një periudhë të caktuar, nëse ndodhin katër skenarët që përmenden, duke përfshirë migrimin e parregullt, kërkesat e shumta për azil dhe rrezikun për sigurinë e shteteve anëtare të BE-së.
Përfundim
Në përgjithësi, liberalizimi i vizave për qytetarët e Kosovës ka sjellë disa pasoja të përziera. Ndërsa emigrimi dhe kërkesat për azil janë rritur, ky fenomen ka qenë më i moderuar se sa ishte parashikuar nga shumë organizata joqeveritare. Sidoqoftë, është e qartë se mundësia për të udhëtuar pa viza ka lehtësuar qasjen e kosovarëve në tregjet dhe mundësitë evropiane, duke sjellë një fluks më të madh udhëtarësh dhe një rritje të mundësive për lidhje dhe integrim në vendet e BE-së.
